Bireysel Emeklilikte getiriyi belirleyen en önemli şeylerden biri fon türleridir. Yatırımlarımızı hangi fona ne kadar yönlendireceğimize doğru karar vermek için ilk önce bu fon çeşitlerini anlamamız lazım. Her bankanın çeşit çeşit fonu var ancak bunları şu sınıflarda altında genelleyebilir
TL Borçlanma Fonları : Çok basit şekilde devletin ve ya özel sektörün piyasadan borç para alması ve karşılığında ödediği faiz ve anapara’ya bağlı fonlar. Yani nasıl biz ev, araba almak için bankalardan kredi çektiğimizde bankalar bu kredinin faizinden gelir elde ediyorsa bu da onun tam tersi. Devlet ve ya özel sektör(Bankalar, holdingler) KenardaParası olan insanlardan para istiyor ve de bunun karşılığında bir faiz öneriyor. Eğer faiz getirisinin Döviz getirisinden çok olacağını bekliyorsanız bu fonun değerlenmesini bekleyebilirsiniz
Yabancı Para(YP) Borçlanma Araçları Fonu : TL borçlanma araçları fonundan tek farkı borçlanma bu sefer TL ile değil de Yabancı Para birimi ile oluyor. Euro ve ya Dolar gibi. Eğer Dövizin artacağını düşünüyorsanız bu fonun değerlenmesini bekleyebilirsiniz
Hisse Senedi Fonları : Bunlar genellikle ya BIST30 ya da BIST100 endeksine bağlı fonlar oluyor. Yani Borsa’ya bağlı fonlar. Eğer BIST100 ya da BIST30 un artcağını bekliyorsanız bunların da artmasını bekleyebilirsiniz. Ancak BIST30 endeksi ile BIST100 endeksi farkını anlamak önemli. BIST30 da daha az şirket olması sebebiyle ve bu şirketlerin Türkiye’nin en büyük şirketlerinden olması sebebiyle BIST30 BIST100 e göre daha az dalgalanan bir endeks. Yani riski daha düşük. Buna karşın getirisi de öyle. Mesela 2018 yılında BIST100, BIST30 a kıyasla kat kat daha fazla arttı. Ancak Endeks Fon yazımızda değindiğimiz gibi riski 30 şirkete yaymaktansa 100 Şirkete yaymak çoğu zaman daha mantıklı.
Altın Fonları : Adından en kolay anlaşılan fon. Altın artınca artar ve ya tersi.
Para Piyasası Fonları : Paranızı TL olarak nakit tutmak gibi. Getirisi TL Borçlanma Fonlarına benzer ancak kısa vadeli borçlanma araçlarını tercih eder. Mesela haberlerde sık duyuduğumuz “gecelik faiz, ters repo” gibi süslü araçları. Kısa vadede faiz getirisinin Döviz getirisinden daha çok olmasını bekliyorsanız fonun değerlenmesini bekleyebilirsiniz
Katılım Fonları : İslami şartlara uygun fonlar. Çok çeşidi var ancak bu fonlarla benim yeterince tecrübem yok.
Yabancı Ülke Fonları : Bu tip fonlar çok yok. Mesela Anadolu Hayat’ın BRIC denilen - Brezilya, Hindistan, Rusya, Çin- fonu ya da ABD ve AB hisselerinin ağırlıklı olduğu Gelişmiş Ülkeler fonu gibi. Eğer bu ülkelerin ekonomilerinin iyiye gideceğine inanıyorsanız buralardan yüksek getiri bekleyebilirsiniz
Faso Fiso Fonlar : Kalan fonların çoğu yüksek FİGK ile yatırımcıları sömürmeye çalışan fonlar. Bu fonların neredeyse hiç biri yüksek FİGK değerlerinden dolayı iyi performans gösterememiştir. Adında Esnek, Gevşek, Dinamik, Atak, Zıpçıktı, Akıllı gibi çeşitli sıfatlar olan bu fonlardan uzak durmakta fayda var.
Fon Türlerinin Karşılaştırılması
Şimdi bakalım bu fon türlerimize 2005’ten beri her ay 50\$ yatırsaydık 2017 sonu itibariyle nasıl bir portföyümüz olurdu. En çok müşterisi olan şirketlerden biri Garanti Emeklilik olduğu için onların fonlarını karşılaştırma ölçütü olarak ele aldım.
| Portföy | Yatırım Aracı | 2017 Aralık değeri |
|---|---|---|
| Portolio1 | Garanti Dis Borclanma | 9,953\$ |
| Portolio2 | Garanti Borclanma | 6.333\$ |
| Portolio3 | Garanti Hisse | 9.233\$ |
| Benchmark | Garanti Para Piyasası | 6800\$ |
13 yıl boyunca yılda 600\$ yatırarak toplam 7800\$ yatırmışız. Dış borçlanma en dalgasız ve en çok getiriyi elde etmiş. Hisse Senedi fonun getirisi yüksek olsa da çok fazla dalgalanmış durumda. Iç Borlanma ve Para Piyasası Fonları ise bize kaybettirmiş. Altın fonunu koymadım çünkü kendisi oldukça yeni bir fon. 2013 yılı itibariyle başlamış durumda.
Sonraki yazı bes için ideal fon dağılımı ile alakalı